"Migracje w przestrzeni publicznej" - to temat przewodni konferencji naukowej, która odbędzie się 10-11 września we Wrocławiu. Jej uczestnicy będą mięli okazję do wysłuchania głosów badaczy reprezentujących różne nurty nauki, dotyczących nie tylko samych procesów migracyjnych, ale zwłaszcza ich odbicia w sferze publicznej. Organizatorzy zapraszają do zgłaszania udziału w konferencji do 7 czerwca br.
VIII Ogólnopolska Konferencja Migracyjna
Komitetu Badań nad Migracjami PAN
Temat przewodni
Migracje w przestrzeni publicznej
Wrocław, 10-11 września 2019 r.
Organizatorzy
POLSKA AKADEMIA NAUK
Komitet Badań nad Migracjami
UNIWERSYTET WROCŁAWSKI
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych
Instytut Historyczny
UNIWERSYTET EKONOMICZNY we Wrocławiu
Katedra Ekonomii i Badań nad Rozwojem
CENTRUM HISTORII ZAJEZDNIA we Wrocławiu
Tematyka konferencji
W ostatnich latach migracje, zarówno zagraniczne, jak i wewnętrzne, stają się coraz bardziej obecne w przestrzeni publicznej. Kształtują tę przestrzeń w sensie fizycznym – prowadząc do wyludnienia jednych obszarów, a przeludnienia innych, i stawiając przed nimi nowe wyzwania. Migracje zagraniczne wciąż pozostają jednym z wiodących tematów debaty publicznej – zarówno w Polsce, jak i na świecie, a także działań podejmowanych w sferze publicznej przez różne podmioty: od kształtowania ustawodawstwa pro- lub antyimigracyjnego, przez działalność NGOs i rozmaitych grup nacisku, po treści edukacyjne i upamiętnianie migracji z przeszłości. Głos w tej debacie zajmują nie tylko eksperci i politycy, lecz także np. artyści i publicyści, w tym ostatnio coraz popularniejsi twórcy przekazów w mediach społecznościowych czy autorzy gier komputerowych. Nie brakuje w niej odwołań do ustaleń naukowych z różnych obszarów badań (np. ekonomii, demografii, socjologii, politologii, kulturoznawstwa, antropologii, psychologii, pedagogiki czy historii), są one jednak przetwarzane i przedstawiane z myślą o dotarciu do jak najszerszej publiczności.
Konferencja będzie okazją do wysłuchania głosów badaczy reprezentujących różne nurty nauki (w tym wymienione wyżej), dotyczących nie tylko samych procesów migracyjnych, ale zwłaszcza ich odbicia w sferze publicznej. Wśród możliwych do poruszenia zagadnień można wymienić następujące:
Program konferencji (wersja wstępna)
• Otwarte zebranie Komitetu Badań nad Migracjami PAN - prowadzący: prof, dr hab. Janusz Mucha
• Otwarcie konferencji — przedstawiciele współorganizatorów
• Sesja plenarna pt. Migracje w przestrzeniach muzealnych
Sesje tematyczne
1. Temat sesji: Rola prawa w regulowaniu ruchów migracyjnych
Prowadzący sesję: dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN (Instytut Nauk Prawnych PAN, KBnM PAN)
Opis sesji: Wiele osób, włączając w to polityków, oczekuje od prawa, że rozwiąże ono pojawiające się problemy społeczne – że samo wprowadzenie jakiegoś przepisu doprowadzi do pożądanej zmiany. W takim kontekście prawo jest przywoływane także w kontekście migracji – ma ją porządkować, regulować, ograniczać, czyli w jakiś sposób sterować ruchami migracyjnymi oraz procesami integracyjnymi. W swoim założeniu wiele przepisów prawnych ma za zadanie zachęcić ludzi do przyjazdu lub pozostania w danym kraju (w tym poprzez wprowadzone instrumenty integracyjne), czy – częściej – zniechęcić do przyjazdu do niego lub zachęcić do wyjazdu zeń. Prawo rzadko spełnia jednak stawiane przed nim zadania. W ramach sesji zapraszam do krytycznego popatrzenia na prawo w kontekście migracji, do zastanowienia się nad jego skutecznością, w tym nad skutkami społecznymi, jakie wiążą się z wprowadzeniem różnego rodzaju regulacji prawnych.
2. Temat sesji: Mobilność (migracje) jako przestrzeń gospodarowania zasobami – wyzwania dla jednostek, grup i systemów społecznych
Prowadzący: dr hab. Wojciech Łukowski (Ośrodek Badań nad Migracjami UW, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW, KBnM PAN)
Opis sesji: Inspirację do traktowania mobilności (np. przestrzennej, społecznej, wirtualnej) jako (czaso)przestrzeni gospodarowania zasobami można odnaleźć w wielu wpływowych koncepcjach (P. Bourdieu, N. Elias, transnarodowa i translokalna przestrzeń społeczna, integracja badań nad mobilność terytorialną i społeczną (motility), migracja niepełna i inne). Łatwość podróżowania, łatwość podejmowania pracy tymczasowej, łatwość nawiązywanie nowych kontaktów, łatwość uzyskiwania natychmiastowych gratyfikacji często kosztem koncentracji na bardziej długofalowych, wewnętrznie złożonych celach, przenikanie się mobilności w przestrzeni fizycznej i w przestrzeni cyfrowej to niektóre okoliczności sprzyjające postrzeganiu ruchliwości jako sposobu gospodarowania zasobami przez jednostki i grupy. Istotne jest rozpoznawanie jej wpływu na społeczności lokalne, regiony, systemy narodowe w powiązaniu z analizą prób wywierania na nią wpływu politycznego i publicznego.
3. Temat sesji: Aktywność migrantów w sferze politycznej i publicznej w państwie pochodzenia i osiedlenia.
Prowadzący sesję: dr Weronika Kloc Nowak (OBM UW), dr Magdalena Lesińska (OBM UW, KBnM PAN)
Opis sesji: Biorąc pod uwagę ilościową i jakościową dynamikę współczesnych migracji w Europie i na świecie, aktywność polityczna i społeczna migrantów staje się ważnym i aktualnym tematem badawczym. Zagadnienie ich uczestnictwa w życiu politycznym i publicznym - w kraju zamieszkania (jako rezydenci), jak i w kraju pochodzenia (jako jego obywatele) zasługuje na głębszą analizę także z powodu dynamicznie rosnącej populacji cudzoziemców w Polsce oraz polskich emigrantów osiedlających się w innych krajach i coraz częściej aplikujących tam o obywatelstwo. Celem sesji jest dyskusja nad powodami i uwarunkowaniami aktywności (lub bierności) różnych grup migrantów w transnarodowej sferze publicznej i politycznej, rolą obywatelstwa i polityki państw (pochodzenia i pobytu) oraz skutkami podejmowanej aktywności przez migrantów dla ich integracji ze społeczeństwem przyjmującym oraz utrzymywania więzi z krajem pochodzenia.
4. Temat sesji: Migracje w dobie zimnej wojny
Prowadzący sesję: dr hab. Anna Mazurkiewicz, prof. UG (Uniwersytet Gdański, KBnM PAN)
Opis sesji: Proponowana sesja obejmuje okres pomiędzy „czarną dekadą migracji” wywołaną II wojną światową, a „czarną dekadą migracji 2.0”, o której możemy debatować współcześnie analizując np. liczby i dystrybucję uchodźców podawane przez Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców ONZ. W czasie „zimnej wojny” – globalnej konfrontacji mocarstw trwającej ponad cztery dekady (1947-1989) – migracje ogrywały bardzo istotną rolę. Migranci stanowili przedmiot umów międzynarodowych, układów kończących konflikty zbrojne, programów z zakresu polityki społecznej i czystek realizowanych przez reżimy różnej proweniencji, programów pomocy humanitarnej, ale i rywalizacji propagandowej, czy wywiadowczej. Zimnowojenne migracje zasługują na dyskusję w gronie przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych aby wskazać na źródła procesów, z którymi mamy do czynienia współcześnie.
5. Temat sesji: Metodologiczne problemy badań nad migracjami - dobre praktyki i wyzwania
Prowadzący sesję: prof. Halina Grzymała-Moszczyńska (UJ, Akademia Ignacjanum w Krakowie, KBnM PAN)
Opis sesji: Tematem sesji będzie namysł nad różnymi podejściami metodologicznymi występującymi w badaniach nad migracjami. Jakie możliwości i jakie ograniczenia stawia przed badaczem podejście osadzone na gruncie poszczególnych dyscyplin akademickich. Jakie są stosunkowo dobrze poznane obszary problematyki migracyjnej, a jakie dziedziny pozostają stosunkowo słabo zbadane i warto podjąć w ich zakresie badania interdyscyplinarne.
6. Temat sesji: Procesy migracyjne z regionalnej i lokalnej perspektywy badawczo-rozwojowej
Prowadzący sesję: prof. dr hag. Romuald Jończy (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, KBnM PAN), dr hab. Przemysław Śleszyński, prof. IGiPZ PAN (KBnM PAN)
Sesja przy współpracy Komisji Geografii Osadnictwa i Ludności PTG
Opis sesji: Przedmiotem obrad sesji będą procesy migracji (emigracja, imigracja, remigracja, migracje wewnętrzne, czasowe, zarobkowe, edukacyjne), ich determinanty oraz związane z nimi konsekwencje (ekonomiczne, demograficzno-społeczne, polityczne in.) badane z perspektywy regionalnej/lokalnej lub uwzględniające regionalną/lokalną perspektywę rozwoju. Organizatorzy oczekują m.in. referatów poświęconych: społeczno-ekonomicznym problemom wyludnienia regionów i obszarów peryferyjnych oraz małych i średnich miast, migracjom edukacyjnym do ośrodków kształcenia, regionalnych i lokalnych studiów poświęconych napływowi i odpływowi ludności oraz związanych z tym działań i polityk, a także wpływem migracji na rynki pracy, rynki nieruchomości, popyt konsumpcyjny, sferę fiskalną, infrastrukturę społeczną, aktywność lokalną i in.
7. Temat sesji: Migracje zagraniczne w wymiarze regionalnym
Prowadzący sesję: prof. dr hab. Krystian Heffner (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach), dr hab. Brygida Solga prof. PO (Politechnika Opolska, KBnM PAN)
Opis sesji: Celem sesji jest prezentacja zagadnień związanych z migracjami zagranicznymi dokonanej z perspektywy regionalnej (regionów, miast, obszarów wiejskich), w sposób szczególny odnoszących się do:
8. Temat sesji: Migracje w edukacji szkolnej
Prowadzący sesję: dr hab. Joanna Wojdon, prof. UWr. (Uniwersytet Wrocławski, KBnM PAN)
Opis sesji: Zapraszam do zgłaszania referatów dotyczących dwojakiej obecności migracji w edukacji szkolnej: - Migracje w szkolnych treściach nauczania różnych przedmiotów (np. języka polskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie), na różnych poziomach (od szkoły podstawowej po akademicki), w różnych okresach historycznych i na różnych obszarach Polski i świata. - Wpływ migracji na proces nauczania – np. losy edukacyjne polskich dzieci-emigrantów; kwestie przyjęcia dzieci imigrantów w polskich szkołach.
9. Temat sesji: Integracja dzieci imigranckich w Polsce – polityki, praktyki, edukacja
Prowadzące: prof. dr hab. Krystyna Slany (KBnM PAN, UJ), dr Justyna Struzik (UJ), dr Marta Warat (UJ), dr Magdalena Ślusarczyk (KBnM PAN, UJ)
Opis sesji: Proponowana sesja tematyczna koncentruje się na kwestii integracji dzieci imigranckich w perspektywie prowadzonych polityk i praktyk, warunków ich życia (m.in. w Ośrodkach dla Cudzoziemców), zdrowia, poczucia bezpieczeństwa i tożsamości. Szczególną uwagę zwracamy na edukację dzieci imigranckich – dostępność placówek edukacyjnych, sukcesy i porażki w realizowaniu polityki integracyjnej, relacje dzieci imigranckich z rówieśnikami w szkole i społeczności lokalnej. W obliczu rosnącej imigracji do Polski i dywersyfikacji kulturowej pragniemy zwrócić uwagę na wyzwania, jakie stoją przed instytucjami edukacyjnymi w zakresie tworzenia programów nauczania i wypracowywania praktyk sprzyjających adaptacji dzieci z różnych kultur. Zainteresowanie tą tematyką wyrasta z realizowanego obecnie projektu badawczego Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation (CHILD- UP, HORIZON 2018-2020). Do udziału w sesji zapraszamy zarówno badaczy, jak i praktyków – nauczycieli i pedagogów pracujących z dziećmi imigranckimi, przedstawicieli organizacji pozarządowych i stowarzyszeń działających na rzecz migrantów.
10. Temat sesji: Praktyki przestrzenne i zadomowienie migrantów
Prowadzący sesję: dr Magdalena Łukasiuk (Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski, KBnM PAN), dr Agnieszka Trąbka (Instytut Psychologii Stosowanej, Uniwersytet Jagielloński, KBnM PAN, Młodzi w Centrum Lab SWPS)
Opis sesji: Proponowana sesja eksploruje temat oswajania przestrzeni i zadomowienia migrantów w różnych wymiarach i kontekstach (vide: Zadomowienie. Konteksty empiryczne, red. M. Łukasiuk, M. Brosz, 2018). Chcemy poddać refleksji zarówno zasiedlanie miejsc (niekoniecznie) mieszkalnych i praktyki zamieszkiwania, jak i związki migrantów z miejscami znaczącymi oraz ich funkcjonowanie w przestrzeni publicznej, w tym także w przestrzeni miejskiej. Interesują nas typy zadamawianych i oswajanych przestrzeni, stopień ich zadamawiania, uwarunkowania kulturowe, ekonomiczne, społeczne, a także całe spektrum mikroprocesów składających się na nie.
11. Temat sesji: Instytucje i organizacje wobec migracji
Prowadzący sesję: dr hab. Mikołaj Pawlak (Uniwersytet Warszawski)
Opis sesji: Obecność migrantów w Polsce wywołuje odpowiedź różnego rodzaju organizacji (agendy administracji centralnej, organizacje umiejscowione w samorządzie, NGO etc.), które wytwarzają procedury i strategie. Organizacje częściowo między sobą koordynują te aktywności, ale powstają też między nimi napięcia. Sesja poświęcona jest dyskusji na temat tego, jak organizowana i instytucjonalizowana jest reakcja na obecność migrantów.
12. Temat sesji: Przemiany współczesnych organizacji imigranckich
Prowadzący sesję: dr hab. Michał Nowosielski (OBM UW, KBnM PAN), dr Witold Nowak (OBM UW)
Opis sesji: Organizatorzy sesji zainteresowani są referatami poruszającymi szerokie spektrum zagadnień dotyczących organizacji imigranckich. Z jednej strony interesują nas opisy sytuacji organizacji, funkcji, jakie pełnią wobec zbiorowości imigranckich, społeczeństw kraju pobytu czy też kraju pochodzenia, z drugiej zaś analizy ich przekształceń związane ze zmianami społecznymi, procesami globalizacji, czy też sytuacją społeczną i polityczną.
13. Temat sesji: Migracje pracowników wysoko wykwalifikowanych do Polski
Prowadzący sesję: dr Kamil Łuczaj (KBnM PAN, WSIiZ Rzeszów)
Opis sesji: Zjawiska drenażu mózgów (brain drain) oraz pozyskiwania mózgów (brain gain) stanowią dość dobrze przebadane zagadnienia w kontekście osób wyjeżdżających z Polski. Zupełnie inaczej jest ze specjalistami przyjeżdżającymi do Polski, którzy rzadziej stanowią zbiorowość będącą w centrum zainteresowania migrantologów. Grupa powstała z myślą o badaczach, którzy analizują to zjawisko zarówno z perspektywy empirycznej, jak i teoretycznej.
14. Temat sesji: Współczesne migracje transatlantyckie
Prowadzący sesję: dr Anna Fiń (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie), dr Agnieszka Małek (KBnM PAN, Uniwersytet Jagielloński)
Opis sesji: Migracje zamorskie, jako odrębny od kontynentalnych typ przestrzennej mobilności ludności, generują odmienne skutki, zjawiska i przemiany społeczne. Tymczasem przegląd literatury przedmiotu wskazuje na niedostatek analiz poświęconych temu zagadnieniu, szczególnie na tle dobrze zbadanych i opisanych postakcesyjnych europejskich szlaków migracyjnych. Grupa tematyczna powstała zatem z myślą o badaczach podejmujących analizę współczesnych migracji transatlantyckich, osadzonych w ramach najnowszych koncepcji teoretycznych oraz procesów rządzących przemianami współczesnych społeczeństw i kultur.
15. Temat sesji: Społeczno-ekonomiczne konsekwencje imigracji z Ukrainy do Polski
Prowadzący sesję: dr hab. Agata Górny (OBM UW, KBnM PAN)
Opis sesji: Ostanie lata naznaczone są dynamicznymi wzrostami imigracji zarobkowej do Polski, w której zdecydowanie dominują obywatele Ukrainy. Konsekwencje tego procesu obejmują szerokie spektrum czynników społeczno-ekonomicznych na poziomie lokalnym i ogólnopolskim. Celem proponowanej sesji jest zgromadzenie badaczy imigracji z Ukrainy do Polski i dyskusja nad tymi konsekwencjami. Do udziału w sesji zapraszamy zatem nie tylko osoby koncentrujące się w swoich badaniach na konsekwencjach migracji, ale także takie, które analizują determinanty migracji, strategie migracyjne, integrację społeczno-ekonomiczną migrantów, a także postawy polskiego społeczeństwa wobec imigracji.
16. Temat sesji: Uwarunkowania, przyczyny i skutki przestrzenne migracji wewnętrznych w Polsce
Prowadzący sesję: prof. dr hab. Romuald Jończy (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, KBnM PAN), dr Magdalena Szmytkowska (Uniwersytet Gdański), dr hab. Przemysław Śleszyński, prof. IGiPZ PAN (KBnM PAN).
Sesja przy współpracy Komisji Geografii Osadnictwa i Ludności PTG
Opis sesji: Celem sesji jest prezentacja badań oraz dyskusja problemów poznawczych, metodologicznych i aplikacyjnych w zakresie identyfikacji (skali), uwarunkowań i skutków migracji wewnętrznych dla szeroko rozumianego zagospodarowania przestrzennego, w szczególności kształtowania systemów osadniczych, transportowych, komunalnych, itp. Prezentowane zagadnienia powinny koncentrować się wokół takich zagadnień jak:
17. Temat sesji: Stan środowiska przyrodniczego jako czynnik i skutek migracji ludności
Prowadzący sesję: prof. dr hag. Romuald Jończy (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, KBnM PAN), dr hab. Przemysław Śleszyński, prof. IGiPZ PAN (KBnM PAN)
Sesja przy współpracy Komisji Geografii Osadnictwa i Ludności PTG
Opis sesji: Zamierzeniem sesji jest poszerzenie dotychczasowej tematyki konferencji o rolę czynników środowiskowo-zasobowych w procesach migracji. Wynika to z rosnącego znaczenia uwarunkowań przyrodniczych w rozmieszczeniu ludności, wzrostu świadomości „ekologicznej”, zmianach klimatycznych itp. Czynniki te w coraz większym stopniu wpływają na decyzje związane z wyborem miejsca pracy i zamieszkania. Dyskusja powinna mieścić się zwłaszcza w dwóch związanych ze sobą obszarach relacji, tj. migracje – środowisko naturalne. Takie ujęcie z jednej strony może dotyczyć stanu środowiska i jego zasobów jako czynników „wypychających” potencjalnych migrantów (zanieczyszczenia, np. smog, hałas, ale także wspomniane zmiany klimatyczne) lub „przyciągających” (wysoka jakość środowiska, krajobrazu, dostępność zasobów). Z drugiej strony sesja dotyczyć powinna skutków, jakie migracje i związane z nią procesy antropopresji i wyludnienia powodują w szeroko pojętym obszarze środowiska przyrodniczego (zatłoczenie, zanieczyszczenia, chaos przestrzenny, hałas itd.) i jego zasobów.
18. Temat sesji: Polityka migracyjna w modelu wielopoziomowego zarządzania
Prowadzący sesję: dr hab. Patrycja Matusz-Protasiewicz, prof. UWr., dr hab. Krzysztof Jaskułowski, prof. SWPS (KBnM PAN)
Opis sesji: Polityka migracyjna przechodziła w państwach europejskich wiele zmian w ostatnich dziesięcioleciach, od pragmatycznych rozwiązań proponowanych przez miasta w latach 60. i 70. XX, po zróżnicowane modele integracji narodowej wypracowywane przez rządy centralne i wdrażane od lat 70. XX wieku, skończywszy na próbach wypracowania płaszczyzny działań wspólnotowych w ostatnich 15 latach (Program Haski, Program Sztokholmski etc). Denacjonalizacja, a co za tym idzie decentralizacja polityki migracyjnej, nie dotyczy jedynie implementowania rozwiązań, ale przede wszystkim podejmowania decyzji (policy making process). Zarządzanie polityką migracyjną stanowiło ciekawy przykład rozwoju modelu wielopoziomowego zarządzania, w którym na znaczeniu zyskiwali aktorzy lokalni (rozumiani jako władze dużych metropolii), działający indywidualnie i kolektywnie (w ramach sieci). W ramach działań podejmowanych przez Komisję Europejską (np. wdrożenie Europejskiego Funduszu Integracyjnego) coraz częściej w proces negocjowania celów i narzędzi w obszarze polityki migracyjnej byli angażowani aktorzy publiczni i prywatni reprezentujący wszystkie poziomy zarządzania, co można wiązać z rozwojem neopluralistycznego rzecznictwa interesów. Ten rozwój polityk migracyjnych skłania do szeregu pytań o współpracę aktorów poziomu transnarodowego, narodowego i lokalnego w procesie wielopoziomowego zarządzania polityką migracyjną. Przykładowe problemy wchodzące w zakres naszego zainteresowania to:
Komitet Programowy
Prof. dr hab. Janusz Mucha (KBnM PAN)
dr hab. Joanna Wojdon (UWr, KBnM PAN)
Prof. dr hab. Romuald Jończy (UE-Wr, KBnM PAN)
Dr Magdalena Lesińska (OBM UW, KBnM PAN)
Dr Wojciech Kucharski (Centrum Historii Zajezdnia)
Obraz: Capri23auto z Pixabay